Yasal Mirasçılar ve Miras Payları
Yasal mirasçılık, bir kişinin ölümü durumunda, miras bırakanın varlıklarının ve borçlarının belirli bir düzen içerisinde yasal olarak mirasçıları arasında paylaşılması anlamına gelir. Türk hukuk sisteminde, yasal mirasçılık, Türk Medeni Kanunu’nun belirlediği hükümler doğrultusunda gerçekleşir.
Türk Hukuku’nda miras payları bakımından kabul edilen sisteme zümre sistemi adı verilmektedir. Zümre sistemi, miras bırakanın soyundan gelen mirasçıları sınıflandırmak için kullanılan bir sistemdir. Genellikle “ata” veya “ana” soyundan gelen mirasçıları belirler ve bu mirasçılar arasında miras paylaşımını düzenler.
Hukuki sürecin etkin yönetilmesi, doğru stratejilerin belirlenmesi, güvenilir bir işbirliği ile miras davanızı en iyi şekilde yönetilebilmesi için hukuki ihtiyaçlarınızı anlayan ve ilgili alanda uzmanlaşmış bir miras avukatı ile süreci takip etmenizi önemle tavsiye ederiz.
Zümre Sistemine Hakim Olan İlkeler
Türk Miras Hukukunda üç mirasçı zümresi bulunmaktadır.
Birinci Zümre : Miras bırakanın altsoyudur. Bu zümre miras bırakanın eşi, çocukları , torunları vs. Oluşur. Evlat edinilen de miras bırakanın birinci zümre mirasçısıdır.
İkinci Zümre : İkinci zümre miras bırakanın eşi , ana , babası ve onların ortak veya ortak olamayan altsoyundan oluşur.
Üçüncü Zümre : Bu zümre miras bırakanın eşi , büyük ana , büyük babası ve onların ortak ve ortak olmayan altsoylarından oluşur.
Görüldüğü üzere eş her üç zümreyle de ortak mirasçıdır. Miras hukukunda hakim olan ilke mirasbırakana en yakın zümrenin ilk sırada mirasçı olmasıdır.
Birinci Zümrenin Mirasçılığı
TMK Madde 495 :
Mirasbırakanın birinci derece mirasçıları, onun altsoyudur.
Çocuklar eşit olarak mirasçıdırlar.
Mirasbırakandan önce ölmüş olan çocukların yerini, her derecede halefiyet yoluyla kendi altsoyları alır.
Birinci zümreyle miras paylaşımı yapılması halinde sağ kalan eşin hissesi 1/4 ‘ tür. 3/4 lük hisse ise mirasbırakanın çocukları arasında eşit şekilde paylaşılır. Eş miras bırakandan önce vefat etmiş ise bütün miras çocuklar arasında eşit olarak paylaşılır.
Mirasbırakanın evlilik dışında doğan çocukları soy bağı veya tanıma yolu ile bağlanmışlarsa , bu çocuklar da altsoy olarak mirasçı kabul edilir.
Evlatlık edinilen kişi de mirasbırakanın altsoyu olarak mirastan payını alır.
Çocuklar mirasbırakandan önce ölürse halefiyet ilkesi gereği onların çocukları ( torunlar ) yerini alır.
Mirasbırakandan önce ölen mirasçının altsoyu yoksa mirasçılığı sona erer.
İkinci Zümrenin Mirasçılığı
TMK Madde 496 :
Altsoyu bulunmayan mirasbırakanın mirasçıları, ana ve babasıdır. Bunlar
eşit olarak mirasçıdırlar.
Mirasbırakandan önce ölmüş olan ana ve babanın yerlerini, her derecede halefiyet yoluyla
kendi altsoyları alır.
Bir tarafta hiç mirasçı bulunmadığı takdirde, bütün miras diğer taraftaki mirasçılara kalır.
İkinci zümreyle miras paylaşımı yapılması halinde sağ kalan eşin hissesi 2/4 ‘ tür. 2/4 lük hisse ise mirasbırakanın anne ve babası arasında eşit şekilde paylaşılır. Eş miras bırakandan önce vefat etmiş ise bütün miras anne ve baba arasında eşit olarak paylaşılır.
Anne ve babadan biri miras bırakandan önce ölmüşse onun miras payı altsoyuna geçer. Anne babadan biri altsoy bırakmadan ölmüşse onun hissesi sağ kalana geçer. Anne ve babanın her ikisi de mirasbırakndan önce ölmüşse , miras onların çocuklarına geçer .
Üçüncü Zümre Mirasçılığı
TMK Madde 497 :
Altsoyu, ana ve babası ve onların altsoyu bulunmayan mirasbırakanın
mirasçıları, büyük ana ve büyük babalarıdır. Bunlar, eşit olarak mirasçıdırlar.
Mirasbırakandan önce ölmüş olan büyük ana ve büyük babaların yerlerini, her derecede
halefiyet yoluyla kendi altsoyları alır.
Ana veya baba tarafından olan büyük ana ve büyük babalardan biri altsoyu bulunmaksızın
mirasbırakandan önce ölmüşse, ona düşen pay aynı taraftaki mirasçılara kalır.
Ana veya baba tarafından olan büyük ana ve büyük babaların ikisi de altsoyları
bulunmaksızın mirasbırakandan önce ölmüşlerse, bütün miras diğer taraftaki mirasçılara kalır.
Sağ kalan eş varsa, büyük ana ve büyük babalardan birinin mirasbırakandan önce ölmüş
olması hâlinde, payı kendi çocuğuna; çocuğu yoksa o taraftaki büyük ana ve büyük babaya; bir
taraftaki büyük ana ve büyük babanın her ikisinin de ölmüş olmaları hâlinde onların payları diğer
tarafa geçer.
Üçüncü zümreyle miras paylaşımı yapılması halinde sağ kalan eşin hissesi 3/4 ‘ tür. 1/4 lük hisse ise mirasbırakanın büyükanneler ve büyükbabalar arasında eşit şekilde paylaşılır. Eş miras bırakandan önce vefat etmiş ise bütün miras büyükanneler ve büyükbabalar arasında eşit olarak paylaşılır.
Sağ kalan eş üçüncü zümrede zümre başlarının torunları ile birleşiyorsa mirasın tamamı sağ kalan eşe kalır.
Büyükannelerden veya büyübabalardan birinin mirasbırakandan önce ölmesi halinde, birinci ve ikinci zümrede geçerli olan halefiyet prensibi burada da geçerli olur. Ölen kişinin altsoyu yerini alır.
Özel Durumlar
Aynı zümre içinde bir kimse mirasbırakana çift hısımlık bağı ile bağlı olabilir. Böyle bir ihtimalin varlığı hakinde , mirasbırakana birden çok hatla bağlı olan mirasçı her hattan gelen miras payına sahip olur.
Evlilik dışında doğan çocuk mirasçı olabilir mi ?
Evlilik içince doğan çocuk, tıpkı evlilik birliği içinde doğan çocuk gibi ananın mirasçısıdır. Evlilik dışında veya evlilik içinde doğan çocuklar arasında miras açısından ana yönünden eşitlik ilkesi geçerlidir.
Baba tarafından ise evlilik içerisinde doğan çocukla evlilik dışında doğan çocuk arasında miras açısından eşitlik kuralının geçerli olması için, babanın evlilik dışında doğan çocuğu tanıması veya babalık davası ile çocuğun babaya bağlanmış olması gerekir.
Evlatlık mirasçı olabilir mi ?
Evlatlık, evlat edinenin birinci zümresine dahil yasal mirasçısıdır. Evlatlık, birinci zümrede evlat edinenin çocukları ile aynı oranda miras payına sahip olur.
Evlat edinilen, evlat edinenin mirasçısı olmasına rağmen evlat edinen evlatlığın mirasçısı olamaz. Evlat edinilen sadece evlet edinen ile soybağı kurduğundan, evlat edinenin kan hısımlarının mirasçısı olamaz. Dolayısıyla evlat edinilen , evlat edinenin mirasçısı olduğu kişilerin ölümü halinde halefiyet ilkesi gereği mirasçı olamaz.
Evlat edinme işlemleri başlamış fakat henüz tamamlanmadan evlat edinen ölmüşse veya ayırt etme gücünü kaybetmişse, bu durum evlat edinme işleminin tamamlanmasına engel teşkil etmez. Evlat edinilecek kişi, evlat edinme işlemine başlayan kişinin mirasçısı olur.
Kişinin mirasçısı yoksa miras kime kalır?
TMK’ nın 501. Maddesine göre ; mirasbırakanın eşi ve üçüncü zümre dahil hiç yasal mirasçısı yoksa ve mirasbırakan mirasçı atamamışsa Devlet terekenin mirasçısı olur.
Devlet tereke borçlarından sınırsız ve kişisel olarak değil, sadece miras yolu ile edindi,ği değerlerle sınırlı olarak sorumlu olur.
Boşanma davası devam ederken sağ kalan eş mirasçı olur mu ?
Boşanma davası devam ederken, ölen eşin mirasçılarından birinin davaya devam etmesi ve diğer eşin kusurunun ispatlanması halinde sağ kalan eş diğer eşin mirasçısı olamaz. Boşanmadan önce yapılmış olan ölüme bağlı tasarruflarla kendilerine sağlanan hakları kaybederler.
