Tasarrufun İptali Davası 2025

İptal davası ve davacılar:
Madde 277 – (Değişik: 3/7/1940-3890/1 md.)

İptal davasından maksat 278, 279 ve 280 inci maddelerde yazılı tasarrufların butlanına hükmettirmektir. Bu davayı aşağıdaki şahıslar açabilirler: 1 – Elinde muvakkat yahut kati aciz vesikası bulunan her alacaklı, 2 – İflas idaresi yahut 245 inci maddede ve 255 inci maddenin 3 üncü fıkrasında yazılı hallerde alacaklıların kendileri.

Yargıtay 17. Hukuk Dairesi   2019/6443 E.  ,  2020/6483 K.

“İçtihat Metni”
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

Taraflar arasındaki tasarrufun iptali davasının yapılan yargılaması sonunda; kararda yazılı nedenlerden dolayı davanın reddine dair verilen hükmün süresi içinde davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği düşünüldü:

-K A R A R-

Davacı vekili; müvekkilinin davalı …’den alacaklı olduğunu, davalı borçlu aleyhine İzmir 7.İcra Müdürlüğü’nün 2013/820 sayılı dosyası ile icra takibi yapıldığını, kat karşılığı inşaat sözleşmesi gereğince adına kaydedilmesi gereken …,… parselde bulunan taşınmazın …,… nolu meskenin kat irtifakına ayrılan 10/278 arsa payının 1/2 … 1/2 hissesi … adına kayıtlı iken arsa payının tamamının toplamı olan 10.000,00 TL’er bedel ile … ‘a adına devredildiğinin öğrenildiğini beyan ederek, tasarrufun iptaline, icra dosyasından cebri icra yetkisi verilmesi talep ve dava edilmiştir.

Davalı … vekili, davalılar …-… vekili davanın reddini talep etmiştir.
Mahkemece, iddia, savunma, toplanan delillere göre; Seferihisar İcra Müdürlüğünün 2014/383 talimat sayılı dosyası incelendiğinde, borçlu olan …’nin evine gidildiği, evde hacze kabil mala rastlanmadığı ancak İzmir 7.İcra dairesinin 2013/820 sayılı dosyası incelendiğinde, borçlu … adına kayıtlı olan …,… nolu parselin bulunduğu anlaşıldığından davalının aciz halinde olduğu söylenemeyeceğinden tasarrufun iptali davasının şartlarının oluşmadığı bu sebeple davanın dava şartı yokluğu nedeni ile reddine karar verilmiş; hüküm, davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Dava, İİK’nun 277 ve devamı maddelerine dayanılarak açılmış tasarrufun iptali istemine ilişkindir.
İİK’nun 277 ve izleyen maddelerinde düzenlenen tasarrufun iptali davalarında amaç, borçlunun haciz yada iflasından önce yaptığı ve aslında geçerli olan bazı tasarrufların geçersiz ya da “iyiniyet kurallarına aykırılık” nedeniyle alacaklıya karşı sonuçsuz kalmasını ve dolayısıyla o mal üzerinden cebri icraya devamla alacağın tahsilini sağlamaktır.

Davacı, iptal davası sabit olduğu takdirde, tasarruf konusu mal üzerinde cebri icra yolu ile hakkını almak yetkisini elde eder ve tasarruf konusu taşınmaz mal ise, davalı üçüncü şahıs üzerindeki kaydın düzeltilmesine gerek olmadan o taşınmazın haciz ve satışını isteyebilir (İİK.md.283/1). Bu yasal nedenle iptal davası, alacaklıya alacağını tahsil olanağını sağlayan, nispi nitelikte, yasadan doğan bir dava olup; tasarrufa konu malların aynı ile ilgili değildir.

Bu tür davaların dinlenebilmesi için, davacının borçludaki alacağının gerçek olması, borçlu hakkındaki icra takibinin kesinleşmiş olması, iptali istenen tasarrufun takip konusu borçtan sonra yapılmış olması ve borçlu hakkında alınmış kesin veya geçici aciz belgesinin (İİK.nun 277 md) bulunması gerekir. Bu ön koşulların bulunması halinde ise İİK.nun 278, 279 ve 280. maddelerinde yazılı iptal şartlarının bulunup bulunmadığı araştırılmalıdır.

Mahkemece; verilen kesin süreler içerisinde takibe konu edilen alacağı ile ilgili olarak kesin aciz vesikasının sunulamadığı, davacı tarafından dosyaya ibraz edilen haciz tutanaklarının İİK 105. Maddesine göre geçici aciz vesikası hükmünde olduğu ileri sürülmüş ise de, davacı adına kayıtlı gayrımenkul kaydı bulunduğu gerekçesi ile dosyaya ibraz edilen haciz tutanaklarının İİK.’nın 105. Maddesine göre geçici aciz vesikası niteliğinde olmadığı, İİK.’nın 277. Maddesinde alacaklının elinde geçici yada kesin aciz vesikasının bulunmasının dava şartı olarak düzenlendiği, usul hükümlerine göre dava şartının mahkemece yargılamanın her aşamasında resen dikkate alınması gerektiği, davalı borçlunun aciz halinde olmadığı gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiştir.

Aciz belgesinin dava açılmadan, dava açıldıktan sonra veya temyiz aşamasından ve hatta hükmün Yargıtay’ca onanmasından veya bozulmasından sonra bile sunulma olanağı vardır.

Somut olayda borçlu davalının adresinde 01.09.2014 tarihinde haciz işlemi yapıldığı, haciz sırasında davalı borçlunun eşinin haciz mahallinde hazır bulunduğu, 1/3 hissesi davalı borçlu adına kayıtlı olduğu anlaşılan …,… nolu parselin sulu tarla vasfında olup kaydında Seferihisar Kaymakamlığının 23.000,00 TL bedelli haczinin söz konusu olduğu,

Erzincan İcra Müdürlüğü’nün 2016/164 Tal sayılı dosyadan yaptırılan kıymet taktir raporuna göre davalı borçlunun hissesine düşen kıymetin değerinin 2.621,86 TL olduğu, söz konusu gayrımenkulün kaydında yer alan Seferihisar Kaymakamlığının haczini bile karşılar nitelikte bulunmadığının anlaşılmasına göre 01.09.2014 tarihli haciz tutanağının geçici aciz vesikası niteliğinde olduğunun kabulü ile dava şartının gerçekleştiği düşünülerek işin esasına girilmek suretiyle tarafların delillerinin toplanması, ondan sonra hasıl olacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken yazılı olduğu üzere karar verilmiş olması doğru bulunmamıştır.

SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, peşin alınan harcın istek halinde temyiz eden davacıya geri verilmesine 04.11.2020 gününde oybirliğiyle karar verildi.
 

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu         2017/3002 E.  ,  2021/699 K.

1. Taraflar arasındaki “tasarrufun iptali” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, … 7. Asliye Hukuk Mahkemesince verilen davanın kısmen kabulüne ilişkin karar davalı … vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Yargıtay (Kapatılan) 17. Hukuk Dairesince yapılan inceleme sonunda bozulmuş, Mahkemece Özel Daire bozma kararına karşı direnilmiştir.

2. Direnme kararı davalı … vekili tarafından temyiz edilmiştir.
3. Hukuk Genel Kurulunca dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

I. YARGILAMA SÜRECİ
Davacı İstemi:


4. Davacı vekili dava dilekçesinde; … T.A.Ş. ile müvekkili arasında akdedilen temlik sözleşmesi uyarınca işbu dosya kapsamındaki alacak hakkının … Varlık A.Ş. tarafından devralındığını, temlik borçlusu … T.A.Ş. ile … Kağıtçılık Matbaacılık Hizmetleri Ticaret Ltd. Şti. arasında imzalanan 30.12.2005 tarihli Genel Kredi Sözleşmesi uyarınca borçlu şirkete 200.000TL kredi kullandırıldığını, …, … ve …’ün Genel Kredi Sözleşmesini müşterek ve müteselsil kefil sıfatı ile imzaladıklarını, kredi borcunun ödenmemesi üzerine 21.07.2008 tarihi itibari ile borçlulara hesap kat ihtarnamesi gönderilerek

… 7. İcra Dairesinin 2008/24517 E. sayılı dosyası üzerinden icra takibi başlatıldığını, takibin kesinleşmesi üzerine borçluların mal ve üçüncü şahıslardaki hak ve alacaklarının haczi talebinde bulunulduğunu, ancak … Tapu Sicil Müdürlüğünün 17.12.2008 tarihli yazı içeriğinden davalı borçlu …’ün maliki olduğu dava konusu gayrimenkulleri kredi sözleşmesinin düzenlenmesinden sonra hesabın kat edilmesinden önce farklı tarihlerde üçüncü kişilere devrettiği anlaşıldığından ihtiyatî haciz taleplerinin reddedildiğini, hesap kat ihtarnamesinin borçlu

 …’e 30.07.2008 tarihinde tebliğ edildiğini, 28.12.2007 tarihli ve 13576 yevmiye nolu işlem ile 31.000TL bedelle davalı …’ya, 25.04.2007 tarihli ve 4002 yevmiye nolu işlem ile 30.000TL bedelle davalı …’a 01.09.2008 tarihli ve 11011 yevmiye nolu işlem ile 35.000TL bedelle davalı …’a gerçek değerinin altında yapılan satışların alacaklılarından mal kaçırma kastı ile gerçekleştiğini, davalı borçlunun muvazaalı bir şekilde dava konusu taşınmazları elinden çıkarması nedeniyle tasarrufların iptalinin gerektiğini ileri sürülerek faiz ve masraflar hariç olmak üzere 213.381,55TL alacağın tahsili bakımından tapu kayıt düzeltimine yer olmaksızın tasarrufların iptaline, davaya konu taşınmazların … 7. İcra Dairesinin 2008/24517 E. sayılı dosyasında haciz ve satışına karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Cevabı:


5. Davalılar … ve … vekili cevap dilekçesinde; iptal davası açmak için gerekli koşulların bulunmadığını, geçici ya da kesin aciz vesikasının dosyaya ibraz edilemediğini, taşınmazların 28.04.2007 ve 25.12.2007 tarihlerinde iktisap edildiğini, hesap kat ihtarına kadar ödemelerin düzenli yapıldığının anlaşıldığını, satıştan sırasıyla yedi ay ve bir buçuk yıl sonra borçluya gönderilen hesap kat ihtarnamesinden müvekkillerinin haberdar olmalarının beklenemeyeceğini,

müvekkili …’nun eşi ile müvekkili …’ın eşinin kardeş olduğunu ve müvekkillerinin ailecek bir arada oturmak gayesiyle söz konusu taşınmazları satın aldıklarını, davalı borçlu ile müvekkilleri arasında iş, arkadaşlık ya da akrabalık ilişkisi bulunmadığını, tapu senedinde taşınmazların satış bedelinin rayiç bedel olarak gösterildiğini, müvekkillerinin taşınmazları tapuda belirtilen değer üzerinden değil de 165.000’er TL bedel ödeyerek satın aldıklarını, satış işleminin muvazaalı olmadığını belirterek davanın reddini savunmuştur.

6. Davalı borçlu …; satış işlemlerinin muvazaalı olmadığını, taşınmazların gerçek değerleri üzerinden satıldığını ve satış paralarının bir kısmı ile borçlarının ödendiğini savunmuştur.

7. Davalı … duruşmadaki beyanında taşınmazı gerçek değeri olan 110.000TL’ye satın alıp bedelini de borçluya elden verdiğini belirterek davanın reddini savunmuştur.
Mahkeme Kararı:

8. … 7. Asliye Hukuk Mahkemesinin 25.06.2013 tarihli ve 2010/145 E., 2013/300 K. sayılı kararı ile; borcun doğumuna ilişkin 30.12.2005 tarihli sözleşmenin tasarruf tarihinden önce olduğu, … 5. İcra Dairesinin 2011/2256 Talimat sayılı dosyası üzerinden yapılan 20.05.2011 tarihli haciz tutanağının 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun (İİK) 105. maddesi anlamında aciz vesikası niteliğini taşıdığı, teknik bilirkişi raporunda tapu satış bedellerinin rayiç değerlerden çok düşük olduğunun tespit edildiği, davalı …’ın taşınmazı iktisap tarihi olan 25.04.2007 tarihinden kısa süre önce banka hesabından 16.04.2007 tarihinde 30.000USD, 28.03.2007 tarihinde 18.000USD para çekildiği bilgileri delil olarak gösterilmiş ise de,
 
 çekilen paraların davalı …’e dava konusu taşınmaz bedeli olarak ödendiği olgusunu kanıtlamaya yeterli ve elverişli olmadığı, taşınmazın 165.000TL bedelle satın alındığı beyan edilmesine rağmen taşınmazın gerçek değerinin tapuda belirtilenden beş misli daha fazla olduğunun ikrarı niteliğinde görüldüğü; davalı … yönünden;

taşınmazın 110.000TL bedelle satın alındığı beyan edilmekle birlikte elden ödediğinin iddia edildiği, taşınmazın gerçek değerinin tapuda belirtilenden üç misli daha fazla olduğunun ikrarı niteliğinde olduğu, ödeme olgusunu ispatına yönelik delil bulunmadığından İİK’nın 278. maddesi uyarınca iptal koşullarının gerçekleştiği; davalı … yönünden; yapılan satışta banka kredisi kullanıldığı; tapudaki satış değeri ile bankadan bloke çek ile yapılan 100.000TL toplandığında ödenen miktarın teknik bilirkişi raporuna göre rayiç değeri aştığı, davalının beyanına göre rayiç değere yaklaştığı gözetilerek tasarrufun iptali koşullarının gerçekleşmediğinin kabul edildiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne;
 
davalılar … ile … arasında akdedilen 11.09.2008 tarihli ve 11011 yevmiye nolu resmî akit tablosu ile yapılan satış şeklindeki tasarruf ile davalılar … ile … arasında akdedilen 25.04.2007 tarihli ve 4002 yevmiye nolu resmî akit tablosu ile yapılan satış şeklindeki tasarrufunun davacı … Varlık Yönetmi A.Ş’ nin … 7 İcra Dairesinin 2008/24517 sayılı iken 2010/12217 numarasını alan takip dosyasından kaynaklanan 213.581,55TL asıl alacak ve fer’ilerini kapsar miktar ile sınırlı olarak iptali ile davacı – alacaklı tarafa cebri icra yetkisi verilmesine, davalılar … ve … hakkında 28.12.2007 tarihli ve 13576 yevmiye nolu resmî akit tablosu ile yapılan satışa yönelik olarak açılan tasarrufun iptali davasının reddine karar verilmiştir.

Özel Daire Bozma Kararı:
9. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı … vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
10. Yargıtay (Kapatılan) 17. Hukuk Dairesinin 13.10.2015 tarihli ve 2014/1484 E., 2015/10512 K. sayılı kararı ile;
“…Uyuşmazlık, İİK’nun 277 ve devamı maddeleri gereğince açılmış tasarrufun iptali davasına ilişkindir.

Anılan yasanın 278/1.maddesine göre mutat hediyeler müstesna olmak üzere, hacizden veya haczedilecek mal bulunmaması sebebiyle acizden yahut iflasın açılmasından haczin veya aciz vesikası verilmesinin sebebi olan yahut masaya kabul olunan alacaklardan en eskisinin tesis edilmiş olduğu tarihe kadar geriye doğru olan müddet içinde yapılan bütün bağışlamalar ve ivazsız tasarruflar batıldır. Ancak, bu müddet haciz veya aciz yahut iflastan evvelki iki seneyi geçemez.

Somut olayda dava konusu tasarruf işlemi 25.4.2007 tarihinde yapılmış, aciz belgesi yerine geçecek olan haciz ise 20.5.2011 tarihinde yapılmıştır. Tasarruf hacizden 2 yılı daha aşkın bir süre önce yapıldığından İ.İ.K 278/1.madde uygulama yeri yoktur. Öte yandan davalı …’ın borçlunun mali durumu ve alacaklıların ızrar kastını bildiği dolayısıyla kötüniyetli olduğu da ispatlanmadığından davalı … yönünden de davanın reddine karar verilmesi gerekirken hatalı değerlendirme ile yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırıdır…” gerekçesi ile karar bozulmuştur.
Direnme Kararı:

11. … 7. Asliye Hukuk Mahkemesinin 22.04.2016 tarihli ve 2016/49 E., 2016/156 K. sayılı kararı ile; önceki gerekçelere ilâve olarak, aciz belgesi yerine geçecek olan tapu müdürlüğünce haciz isteminin reddinin 17.12.2008 tarihinde gerçekleştiğinden İİK’nın 278/1. maddesinin uygulama koşullarının mevcut olduğu gerekçesiyle direnme kararı verilmiştir.

Direnme Kararının Temyizi:
12. Direnme kararı süresi içinde davalı … vekili tarafından temyiz edilmiştir.

II. UYUŞMAZLIK
13. Direnme yolu ile Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; 2004 sayılı İİK’nın 278. maddesinin 1. fıkrasının somut olay bakımından uygulanıp uygulanamayacağı, davalı …’ın borçlunun malî durumu ile ızrar kastını bilebilecek kişilerden olduğunun ispatlanıp ispatlanamadığı, davalı … bakımından yapılan tasarruf işleminde İİK’nın 277 vd. maddelerinde öngörülen iptal koşullarının bulunup bulunmadığı noktalarında toplanmaktadır.

III. GEREKÇE
14. Tasarrufun iptali davası; “Borçlunun alacaklısını zarara uğratmak kastıyla malvarlığından çıkarmış olduğu, mal ve hakların veya bunların yerine geçen değerlerin tasarruftan zarar gören alacaklının alacağını elde etmesi amacıyla dava açarak tekrar borçlunun mal varlığına geçmesini sağlayan bir dava”, kısaca borçlunun alacaklılarından mal kaçırmak için yaptığı tasarruflarını, alacaklının alacağı ile sınırlı olarak hükümsüzleştirmeye yönelik bir dava şeklinde tanımlanabilir.

İptal davasının amacı bir alacağı ödememek için, mal varlığını azaltıcı veya artışını önleyici nitelikte, borçlu tarafından yapılan bir taraflı hukukî işlemler ve fiillerle, borçlunun amacını bilen veya bilmesi gereken kişilerle yaptığı tüm hukukî işlemleri, alacaklının alacağı ile sınırlı olarak hükümsüz sayarak işlem konusu mal veya hakkı hâlen borçluya aitmiş gibi, cebrî icra yolu ile alacaklının alacağını almasına olanak sağlamaktır (Güneren, A: İcra ve İflas Hukukunda Tasarrufun İptali Davaları, …, 2012, s. 39, 40).

15. Tasarrufun iptali davasının dinlenebilmesi için 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK)’nun 114. maddesinde düzenlenen ve bütün davalar için geçerlilik taşıyan genel dava şartları yanında bir takım özel dava şartlarının varlığı da aranmaktadır. HMK’nın 114/2. maddesinde “Diğer kanunlarda yer alan dava şartlarına ilişkin hükümler saklıdır” denilmek suretiyle bazı münferit davalarda özel bir takım dava şartlarının öngörüldüğü kanunî düzenlemelerin varlığına da işaret edilmiştir. Tasarrufun iptali davasının kendine özgü dava şartları; geçici veya kesin aciz vesikasının varlığı, icra takibinin kesinleşmiş olması, tasarrufun borcun doğumundan sonra yapılmış olması ve gerçek bir alacağın varlığıdır.

16. Açılan tasarrufun iptali davasında taraf teşkili gerçekleşmişse, hâkim, öncelikle, dava koşullarının (şartların) varlığını kendiliğinden inceler. Çünkü iptal davasının esasına girilebilmesi için dava koşullarının bulunması gerekir. İlk önce, mahkemeye ilişkin dava koşulları, sonra taraflara ilişkin dava koşulları, dava süresinde açılmışsa son olarak dava konusuna ilişkin dava koşulları ve iptal davasına özgü dava koşulları incelenir. Dava koşullarından birisi yoksa mahkemece davanın esasına girilmeden davanın dava koşulu yokluğu nedeniyle usulden reddine karar verilir. Aynı ilkeler Hukuk Genel Kurulunun 30.04.2019 tarihli ve 2017/17-1791 E., 2019/498 K. sayılı kararında da benimsenmiştir.

17. Hemen belirtmek gerekir ki, kanun koycu İİK’nın 278, 279 ve 280. maddelerinde iptale tabi olan tasarrufları üç grup altında düzenlemiş ancak bu maddelerde iptal edilebilecek bütün tasarrufları sınırlı olarak saymamıştır. İptale tabî tasarruflar için genel bir tanımlama yapılarak, hangi tasarrufun iptale tâbi olduğu hususu hâkimin takdirine bırakılmıştır. Bu nedenle dava dilekçesinde İİK’nın 278, 279 ve 280. maddelerinden hangisine dayanılarak iptal istendiğinin belirtilmesi zorunlu değildir. Bu maddelerden biri gösterilmemiş olsa dahi, mahkeme bununla bağlı olmayıp, koşulları bulunduğu takdirde diğer maddelerden birine dayanarak da iptal kararı verebilecektir.

18. Eldeki davada, yerel mahkemece; davalı … ve … bakımından davanın kabulüne, davalı … bakımından davanın reddine dair verilen karar, davalı … vekilinin temyizi üzerine Özel Dairece bozulmuştur. Özel Daire bozma kararında, mahkemece verilen karar özetlenirken yazılan ibarelerin kararın bütününden ve tüm dosya kapsamından açıkça maddi hataya dayalı olduğu, bozma kararı ile mahkeme kararı arasında uyumsuzluk bulunmadığı anlaşılmaktadır.

19. Yerel mahkemece; İİK’nın 278. maddesinde öngörülen koşulların davalı … bakımından oluştuğu gerekçesiyle direnme kararı verildiğinden uyuşmazlığın çözümü için öncelikle İİK’nın 278. maddesi irdelenmelidir. “İvazsız tasarrufların butlanı” başlıklı anılan maddede aynen;
“Mütat hediyeler müstesna olmak üzere, hacizden veya haczedilecek mal bulunmaması sebebiyle acizden yahut iflasın açılmasından haczin veya aciz vesikası verilmesinin sebebi olan yahut masaya kabul olunan alacaklardan en eskisinin tesis edilmiş olduğu tarihe kadar geriye doğru olan müddet içinde yapılan bütün bağışlamalar ve ivazsız tasarruflar batıldır.

Ancak, bu müddet haciz veya aciz yahut iflastan evvelki iki seneyi geçemez.
Aşağıdaki tasarruflar bağışlama gibidir.
1. (Değişik : 9/11/1988-3494/53 md.) Karı ve koca ile usul ve füru, (İptal ibare: Anayasa Mahkemesi’nin 11/7/2018 tarihli ve E.: 2018/9, K.: 2018/84 sayılı Kararı ile.)(1) (…)
sıhren üçüncü dereceye kadar (bu derece dahil) hısımlar, evlat edinenle evlatlık arasında yapılan ivazlı tasarruflar,

2. Akdin yapıldığı sırada, kendi verdiği şeyin değerine göre borçlunun ivaz olarak pek aşağı bir fiyat kabul ettiği akitler,
3. Borçlunun kendisine yahut üçüncü bir şahıs menfaatine kaydı hayat şartiyle irat ve intifa hakkı tesis ettiği akitler ve ölünceye kadar bakma akitleri” şeklinde düzenleme bulunmaktadır.

20. Söz konusu hüküm uyarınca alacağın doğumundan sonra yapılan bağışlama ve ivazsız nitelikteki tasarrufların iptal edilebilmesi için öngörülen süre; hacizden (m. 86) veya haczedilecek mal bulunmaması sebebiyle acizden (m. 105) veya iflasın açılmasından (m. 165) itibaren olmak üzere, geriye doğru hesaplanır. Bu süre tasarrufun batıl sayılması için öngörülen süredir.

21. Maddede sözü edilen haciz, borçlunun adresine yapılan haciz işlemi ile ilgili olup, borçlunun taşınmazlarına konulan haciz işlemlerini içermemektedir. Hukuk Genel Kurulunun 13.05.2015 tarihli ve 2013/17-2087 E., 2015/1330 K. sayılı kararında da aynı ilke benimsenmiştir.

22. Bir ivazsız tasarrufun İİK’nın 278. maddesine göre iptal edilebilmesi için tasarrufun bu tarihten geriye doğru gidilmek suretiyle haczin veya aciz belgesinin verilmesinin dayanağı olan alacaklardan ya da iflas hâlinde masaya kabul edilen alacaklardan en eskisinin tesis edildiği tarihe kadarki geriye doğru olan dönem içinde yapılmış olması gerekir. Ancak, bu süre, geriye doğru olan sürenin başlangıç tarihi olan haciz, aciz veya iflastan önceki iki yılı geçemez (Kuru, B.: İcra İflas Hukuku El Kitabı, … 2013, s. 1406).

23. Yerel mahkemece, 20.05.2011 tarihli haciz tutanağı ile aciz şartının yerine getirildiği, icra takibinin kesinleştiği, tasarrufun borcun doğumundan sonra yapıldığı, tapuda belirtilen satış bedeli ile keşfen belirlenen değer üzerinde misli aşan fark bulunduğu yönündeki şekli belirlemesi doğrudur. Yerel mahkeme ile Özel Daire arasında davaya konu tasarruf işleminin 25.04.2007 tarihinde yapıldığı, aciz belgesi yerine geçecek olan haczin ise 20.05.2011 tarihinde yapıldığı hususunda bir uyuşmazlık bulunmamaktadır.

Direnme kararında tapu sicil müdürlüğünce gönderilen 17.12.2008 tarihli ihtiyatî haciz isteminin reddine dair yazı içeriğine göre ilk haciz işlemi 17.12.2008 tarihinde gerçekleştiğinden iki yıllık sürenin bu tarihten itibaren hesaplanması gerektiği belirtilmiş ise de; yukarıda açıklandığı üzere İİK’nın 278. maddesinde bahsi geçen haczin her türlü haczi değil, borçlunun adresine yapılan menkul haczi işlemi ile ilgili olduğu, ihtiyatî haczin kanunun aradığı anlamda haciz olmadığı gibi taşınmazlar üzerinde de konulmuş ihtiyatî haciz şerhinin zaten bulunmadığı, maddede yer alan haczin taşınmazlarına konulan haczi kapsamadığından hükme esas alınamayacağı açıktır. Bir başka anlatımla tasarruf hacizden iki yılı daha aşkın bir süre önce yapıldığından İİK’nın 278. maddesinin somut olay bakımından uygulama yeri yoktur.

24. HMK’nın 33. maddesi uyarınca hâkim, Türk hukukunu re’sen uygular. İİK’nın 278, 279 ve 280. maddelerinden hangisine dayanılarak iptal istenildiği belirtilmese dahi; koşulları bulunduğu takdirde diğer maddelerden birine dayanarak da iptal kararı verebileceğinden somut olayda diğer iptal koşullarının bulunup bulunmadığının irdelenmesi gerekmektedir.

25. İİK’nın 280. maddesi özellikle İİK’nın 278 ve 279. maddelerinde öngörülen şüpheli dönemin geçirildiği hâllerde alacaklılara ilave bir hukukî koruma sağlamaktadır (Erdönmez, G.: Alacaklılara Zarar Verme Kastıyla Yapılan Tasarrufların İptali, … 2019, s. 13).

26. “Zarar verme kastından dolayı iptal” başlıklı 280. maddesinin 1.fıkrasına göre; malvarlığı borçlarına yetmeyen bir borçlunun, alacaklılarına zarar verme kastıyla yaptığı tüm işlemler, borçlunun içinde bulunduğu malî durumun ve zarar verme kastının, işlemin diğer tarafınca bilindiği veya bilinmesini gerektiren açık emarelerin bulunduğu hâllerde iptal edilebilir. Şu kadar ki, işlemin gerçekleştiği tarihten itibaren beş yıl içinde borçlu aleyhine haciz veya iflas yoluyla takipte bulunulmuş olmalıdır.

Bu hüküm borçlunun tasarruflarının iptal edilebilmesi için; borçlunun işlemi yaptığı sırada mal varlığı borçlarına yetmemesi, borçlunun işlemi alacaklılara zarar vermek amacıyla yapması, borçlu ile işlemde bulunan üçüncü kişinin, borçlunun ekonomik durumunu ve zarar verme kastını bilmesi veya bilebilecek durumda olması, davanın da süresinde açılmış olması gerekmektedir. Borçlunun zarar verme kastını, eş anlatımla kötü niyetli olduğunu ispat yükü İİK’nın 280/3 maddesinde öngörülen durum hariç davacı alacaklıya aittir (Güneren-s 817,818).

27. Yukarıda yapılan açıklamalar ışığında somut olay değerlendirildiğinde; tasarruf işlemi hacizden iki yılı aşkın bir süre önce yapıldığından İİK’nın 278. maddesinin uygulama yerinin bulunmadığı, borçlu ile davalı arasında akrabalık, iş ilişkisi bulunmadığı, davalının taşınmazı tapuda gösterilen bedel üzerinden değil de gerçek değeri üzerinden satın aldığının hesap hareketleri ve tüm dosya kapsamı ile kanıtlandığı, davalı …’ın borçlunun malî durumu ve alacaklılarını ızrar kastını bildiği dolayısıyla kötü niyetli olduğunun iddia ve ispat edilemediği, bu yönde bir delil de bulunmadığından davalı … yönünden de davanın reddine karar verilmesi gerektiğine işaret eden Özel Daire bozma kararı yerindedir.

28. Hukuk Genel Kurulunda yapılan görüşmeler sırasında; İİK’nın 278. maddesinde bahsedilen haczin ihtiyatî haczi de kapsadığı, iki yılın başlangıcı bakımından yapılacak haczin mutlaka aciz hâlini gösteren haczin olmasının gerekmediği, ihtiyatî haczinde haciz gibi sürenin hesabında göz önüne alınması gerektiği, somut olayda iki yıllık süre geçmediğinden 278. maddenin değerlendirilebileceğini, ancak davalının tapuda gösterilen düşük bedel üzerinden değil de taşınmazı belirlenen gerçek değer üzerinden satın aldığını hesap hareketleri ve tüm dosya kapsamı ile kanıtladığından davanın bu değişik gerekçe ile reddinin gerektiği yönünde görüş ileri sürülmüş ise de; bu görüş yukarıda açıklanan nedenlerle Kurul çoğunluğunca benimsenmemiştir.

29. O hâlde tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dosyadaki tutanak ve kanıtlara, bozma kararında açıklanan gerektirici nedenlere göre, Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır.

30. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.

IV. SONUÇ:
Açıklanan nedenlerle;
Davalı … vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun Geçici 3. maddesi atfıyla uygulanmakta olan 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun 429. maddesi gereğince BOZULMASINA,
İstek hâlinde temyiz peşin harcının davalı …’a geri verilmesine,
Aynı Kanun’un 440. maddesi gereğince kararın tebliğinden itibaren on beş gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 08.06.2021 tarihinde oy çokluğu ile karar verildi.